Wanneer 'normaal' niet meer past: Hoe diepgewortelde overtuigingen je pad kunnen belemmeren

Soms kom je in het leven op een punt waarop je merkt dat wat altijd 'normaal' of 'vanzelfsprekend' leek, plotseling niet meer past. Momenten die je dwingen om anders te kijken, anders te voelen, anders te zijn. Dit kan leiden tot verwarring, frustratie, of zelfs lichamelijke klachten. Een treffend voorbeeld hiervan heeft me een diepgaand inzicht gegeven in de stille, maar krachtige invloed van onze onbewuste overtuigingen.

In mijn eigen leven kwam ik zo'n situatie tegen die voor veel ouders herkenbaar zal zijn: school. Jarenlang droeg ik de vaste overtuiging met me mee: "Kinderen MÓETEN naar school." Punt uit. Voor mij was dit geen keuze, maar een onwrikbaar feit, diep geworteld in mijn systeem. Het voelde als een universele waarheid.

Maar toen mijn kind vastliep in het schoolsysteem, constant overprikkeld raakte (of juist onderprikkeld), en uiteindelijk uitviel, moest ik die diepgewortelde overtuiging drastisch bevragen en uiteindelijk loslaten. De stress werd te groot, leren was onmogelijk en het welzijn van mijn kind stond op het spel. Samen met school zochten we naar wat wél kon, naar een pad dat écht passend was voor mijn kind. Terugkijkend besef ik dat een deel van de strijd en de vertraging lag in mijn eigen blinde vlek: ik zag mijn overtuiging als een feit, niet als een overtuiging die bevraagd kon worden.

Daar kwam nog een tweede overtuiging bij: "Andere mensen hebben meer expertise en weten dus wat ze doen." Ik projecteerde mijn eigen onzekerheid en mijn gebrek aan een duidelijke route op de professionals om me heen. Ik gaf mijn eigen innerlijke kompas uit handen, in de veronderstelling dat zij wel de objectieve waarheid in pacht hadden. Wat ik leerde, was dat veel van deze 'experts' ook zoekende waren, vaak meer handelend vanuit wat paste voor 'de school' of 'de gemeente', dan vanuit wat het kind en het gezin daadwerkelijk nodig hadden.

Het projectiemechanisme: de onzichtbare sturing ontmaskeren

Pas toen ik zelf les ging geven in 'Zicht op Leefblind', maakte ik kennis met de theorieën van de bekende Nederlandse astrologe en psychologe Karen Hamaker-Zondag. Haar werk over het projectiemechanisme uit de Jungiaanse psychologie kwam toen ineens heel dichtbij. Simpel gezegd: we projecteren onbewuste inhouden van onszelf op de buitenwereld. Die buitenwereld fungeert dan als een spiegel, een 'projectiescherm'.

Wat Karen Hamaker-Zondag – en dit is zo’n belangrijk inzicht – benadrukt, is dat deze projecties niet altijd voortkomen uit persoonlijke trauma's of onze individuele schaduwkanten. Ze kunnen net zo goed voortkomen uit collectieve en culturele conditionering. Dit besprak ik uitgebreid in een interview voor de podcast 'Spirituele Appeltaart', waarin Marjolein mij interviewde over mijn werk en de visie van TOPKI (Training & Opleiding in Professionele Kinesiologie):

“En je hebt een basis en dat is eigenlijk alles wat te maken heeft met de overtuigingen die je hebt en ook de geïnternaliseerde stemmen van je opvoeders."

In het interview legde ik uit dat we als mens uitzonderlijk lang afhankelijk zijn van onze opvoeders. In die cruciale eerste zeven à acht jaar worden we diepgaand "geconditioneerd" of "geprogrammeerd". Dit is geen aanklacht tegen de opvoeding; het is de manier waarop we onbewust normen, waarden en waarheden internaliseren. De overtuiging "kinderen MÓETEN naar school" is daar een perfect voorbeeld van. Het is een collectieve waarheid die zo vanzelfsprekend is dat we er niet bij stilstaan.

Zoals ikzelf in het interview aan Marjolein vertelde, en dat raakt de kern van mijn ervaring: "Een van mijn grote overtuigingen was: ‘kinderen moeten naar school’. Daar zat echt een moeten op hoor. [...] ik heb deze overtuiging niet per se vanuit mijn opvoeding. Karen Haarmaker legt dat heel mooi uit*. Maar eigenlijk vanuit Nederlandse cultuur. Kinderen gaan naar school. Punt. Dat is niet ter discussie."

* Onderaan deze blog staan bronnen

Op zoek naar een trauma, vind je een overtuiging

Wat ik bijzonder vond aan mijn eigen proces, was mijn neiging om op zoek te gaan naar een dieper, onopgelost trauma. Ik had tenslotte een fijne jeugd gehad, dus hoe konden zulke hardnekkige overtuigingen dan zoveel impact hebben? Ik dacht:

"Ja maar, hoe kan dat nou, dan moet er ergens een trauma zitten die ik niet weet. Dan ga je op een gegeven moment op zoek naar je eigen trauma, want hoe kan het nou toch dat ik, nou ja, zo reageer en ik moet toch eigenlijk anders reageren en noem maar op, dan moet er toch een trauma onder zitten. En ik heb helemaal geen trauma's, dus hoe moet dat nou met mij?"

Maar de realiteit bleek anders. Je kunt "ook gewoon belemmerend gedrag hebben geleerd. Niet vanuit een trauma, maar gewoon omdat we dat nou eenmaal zo deden," zoals Marjolein in het interview aangaf. Het is de stille, onbewuste naleving van culturele, maatschappelijke of familiale normen die ons pad kan belemmeren. Deze overtuigingen lijken op zichzelf 'onschuldig', maar kunnen een enorme impact hebben wanneer ze niet meer passen bij de unieke situatie, met soms zelfs ziekte of uitval als gevolg.

De bevrijdende reis naar innerlijke vrijheid en je 'eigen puzzel'

Het moment van inzicht – dat mijn overtuiging een overtuiging was, en geen absoluut feit – was de bevrijdende sleutel. Ik moest mijn projectie 'terugnemen'. Dit is het begin van werkelijke psychologische groei en een veel zuiverdere waarneming van de werkelijkheid. Het betekent erkennen dat de 'waarheid' niet altijd buiten jezelf ligt, maar dat je die ook in jezelf moet vinden door je eigen 'waarom' te bevragen.

Zoals Marjolein en ik in het interview bespraken: "Wat is nu eigenlijk de intrinsieke motivatie? ... hoeveel doen we eigenlijk zonder dat we zelf bewust zijn over waarom we het doen en als je dan het waarom weet, wil je het dan nog steeds doen?"

Het doorzien van deze onbewuste overtuigingen en projecties is een cruciaal onderdeel van "je eigen puzzel leggen" – een proces dat ik uitgebreider bespreek in mijn blog. Het is ook een essentieel onderdeel van "de reis naar volwassenheid" – het proces van je authentieke zelf worden, los van aangeleerde patronen, waarover ik schrijf in mijn blog. Het is een weg van zelfontdekking en het terugwinnen van je eigen autoriteit en innerlijk kompas.

De kracht van bewustzijn

Mijn ervaring met het schoolsysteem van mijn kind dwong me om diep in mijn eigen overtuigingen te duiken. Het heeft me geleerd dat 'normaal' of 'zoals het hoort' niet altijd het beste pad is, en dat het loslaten van onbewuste conditionering enorm bevrijdend kan zijn. Het is een uitnodiging om nieuwsgierig te zijn naar wat je werkelijk drijft, kritisch te kijken naar 'feiten' die eigenlijk diepgewortelde overtuigingen zijn, en zo meer vanuit jouw eigen unieke essentie te leven.

Dit inzicht is wat ik dagelijks toepas in mijn praktijk en waar we bij TOPKI onze studenten in begeleiden. Het gaat om het doorgronden van wat er speelt achter de oppervlakte, zodat je weer in beweging kunt komen.

Een mooie vraag wanneer je een 'moeten' voelt en misschien ook echt uitspreekt: "Van wie 'moet' je dit?"

Ben jij ook wel eens een ogenschijnlijk onschuldige overtuiging tegengekomen die je onbewust volgde, en die je uiteindelijk moest loslaten om verder te komen? Ik ben heel benieuwd naar jouw ervaringen.

Bronnen/Verwijzingen:

• Link naar de podcast 'Spirituele Appeltaart' met Marjolein Hermans en Inge Burgerhof
• Karen Hamaker-Zondag: Het projectiemechanisme de video: https://www.youtube.com/watch?v=_Yu50xrhWQg
• Het boekje met de schema's dat Karen Hamaker-Zondag in de lezing gebruikt als bladerbare PDF  https://www.asfaloth.nl/site/wp-content/uploads/flipbook/9/book.html#p=8

27 juni 2025